Ik heb haar Roekoe genoemd. Ze zit al een paar weken te broeden in de dakgoot van onze Sint-Pieterskerk in Puurs. Het viel me op dat er steeds twee duiven op de rand van de zeker drie meter lange dakgoot heen en weer schoven. Volgens mij hadden ze ruzie. Ze schoven steeds van de buitenste kant van de dakgoot op naar de kerktoren toe. Daar loopt het dan helemaal uit de hand. De houtduiven halen dan alles uit de kast en vliegen elkaar letterlijk aan. Er ontstaat een flitsend en intensief gevecht, waarna ze aan het begin van de dakgoot even zitten uit te puffen. Algauw begint de hele vertoning - het lijkt wel een poppenspel, waarbij de ene de andere ervan langs geeft - opnieuw en schuiven ze langzaam maar zeker weer in de richting van de kerktoren, waar Roekoe op een slordig nestje van takjes onverstoorbaar in de koperen dakgoot zit te broeden.

Vliegende dino’s

Het vergt wel het nodige van je verbeelding om in deze tortellenden houtduiven de nazaten van de angstaanjagende en dodelijke dino’s van de beroemde films over Jurassic Park te zien. Je herinnert je vast wel de scène waarin een advocaat een groep investeerders vertegenwoordigt, zoals de huidige techbazen uit Silicon Valley. Hij wordt opgegeten door een Tyrannosaurus rex terwijl de man op het toilet zit. Het zal je maar overkomen. Even rustig je krantje lezen of met je maffiabaas in dat witte huis bellen, en dan komt er een woeste dino langs. Crunch, crunch … en dat was het dan!

Het vergt wel het verbeelding om in deze tortellenden houtduiven de nazaten van de angstaanjagende en dodelijke dino’s van Jurassic Park te zien

Vogels zijn de enige dinosauriërs die 66 miljoen jaar geleden de inslag van een enorme meteoriet hebben overleefd. Na een geologisch gezien korte nucleaire winter vlogen ze uit en veroverden ze de lucht. De eerste Europese duiven verschenen circa 23 miljoen jaar geleden in Frankrijk. Maar de natuurlijke evolutie van deze prachtige dieren begon pas echt te veranderen toen de mens zich er pakweg 5000 jaar geleden mee begon te bemoeien. De eerste rotsduiven (Columba livia), waarvan alle huidige duivensoorten afstammen, werden als voedsel nog met graan gelokt. Al snel ontdekte de mens de vele mogelijkheden van een duif. De poep is goede mest en hun wonderlijk richtingsgevoel maakt ze uitstekende postbezorgers, wat dan weer tot de postduif leidde. Mensen hebben duizenden jaren lang duiven gekweekt, met als resultaat meer dan 1000 verschillende rassen.

Houtduiven

Tijdens het jaarlijks door Natuurpunt georganiseerde Grote Vogelweekend tellen 10.000den Vlamingen de vogels in hun tuin. Dat doen ze, als burgerwetenschappers, al 22 jaar in januari. Dit jaar namen 58.000 Vlamingen eraan deel. Ze maken er meestal een vrolijk en gezellig gezinsgebeuren van. Steevast staat de houtduif of de vierde plaats, na de huismus, de pimpelmees en de vink. Op de speelplaats halen deze mooie vogels regelmatig de derde plaats, na de zwarte kraai en de kauw. Wij wonen naast een school met een speelplaats en zien inderdaad veel zwarte kraaien.

De houtduif is de grootste duif van Vlaanderen. En is 40- 42 cm groot. En weegt 275-700 gram. In de lente doen ze zich tegoed aan plantenknoppen en jonge plantjes. Na de zomer eten ze de mais en het graan dat de boer heeft achtergelaten op het veld. Ze eten ook eikels en beukennootjes. In de winter kiezen ze voor bessen van de klimop en de wortels van planten. Deze vogels hebben krachtige vleugels waarmee ze grote afstanden kunnen vliegen Ze hebben een kenmerkende witte vlek in de hals. Ze bouwen slordige nesten van takjes op de gekste plaatsen en leven gemiddeld drie jaar. Houtduiven kunnen tot zes legsels per jaar grootbrengen.

De zang van onze houtduif bestaat uit vijf lettergepen: koe-KOE-koe … koe-koe, wat, volgens Natuurpunt betekent “ik BEN een … hout…duif”

Duiven zijn mooie vogels, maar ze poepen vaak en veel op je balkon. Daarom hebben we duivenpinnen geplaatst, met als gevolg dat ze nu de ramen uitbundig versieren. Gemiddeld produceert een duif jaarlijks 10-12 kilo ... van je weet wel. De houtduif koert met diepe, grommende tonen en begint daarmee al vroeg in de morgen. De zang van onze houtduif bestaat uit vijf lettergepen: koe-KOE-koe … koe-koe, wat, volgens Natuurpunt betekent “ik BEN een … hout…duif”. Dit ezelsbruggetje heeft me inderdaad geholpen mijn Roekoe en haar vechtgenoten te herkennen.

Elitevogel

In de Oudheid waren de Perzen, de Grieken, de Romeinse keizers en de Egyptenaren hartstochtelijke duivenliefhebbers. Ze hielden er fokkerijen op na met duizenden vogels, die overwegend werden opgegeten. In de Middeleeuwen was het houden van duiven voorbehouden aan de adel en de geestelijkheid. De adel bouwde prachtige duiventorens en -tillen om duiven te fokken voor consumptie. Zo bestond de derde gang van het kroningsfeestmaal van Hendrik IV van Engeland op 30 september1399, uit: “geconfijte kweeperen, duiven, kwartels, zoete vla, vergulde gehaktballen en geglaceerde eieren.” De geestelijkheid bouwde grote aantallen nestkasjes in kerken en kloosters, waarbij de mest werd verkocht.

In de Middeleeuwen was het houden van duiven voorbehouden aan de adel en de geestelijkheid

De duif was van oudsher een nuttig dier en leverde huismiddeltjes tegen diverse ziekten en kwalen. Duivenvlees, -bloed en -lever werden gebruikt voor gezwellen, krop, haaruitval en geelzucht. Zelfs de mest werd gebruikt als huismiddeltje. Vermengd met honing en om de hals aangebracht verdreef het een keelontsteking.

In de vorige eeuw werden duiven een wijdverbreide hobby, die soms behoorlijk uit de hand kon lopen. Duivenkoten werden paleizen, waarin de kleine koerende dino’s worden verwend om toch vooral te schitteren in de vele wedstrijden. De Chinezen begonnen ineens grote bedragen neer te tellen voor de kampioenen.

Vliegende ratten 

Duiven hebben zich met veel gemak aangepast aan onze verstedelijkte omgeving. Nu de mens, en zeker de stadsmens, zo ver van de natuur afstaat is de duiventolerantie omgezet in duivenhaat. Ze worden tegenwoordig zelfs vliegende ratten of stadsterroristen genoemd.

Nu de mens, en zeker de stadsmens, zo ver van de natuur afstaat is de duiventolerantie omgezet in duivenhaat

Het is waar dat ratten verschillende ziekten overbrengen. Voorbeelden hiervan zijn salmonella, de ziekte van Weil, E. Coli, tuberculose, hondsdolheid, lintworm en tyfus. Duiven kunnen via hun poep ook een reeks van dergelijke ziekten overbrengen. Bovendien zijn ze 'opslagplaatsen' van voor hen niet schadelijke bacteriën die bij mensen wel tot ziekten kunnen leiden. Bizar is dat de stadsduif nu een vervuilde ‘bom’ is, door de opname van zware metalen. 

Gronings mopje

Stel je eens een mooi vlak landschap voor met weides en hier en daar een rustieke oude boom, waaronder een paar koeien gezellig liggen te herkauwen. Een oud Gronings grapje luidt als volgt. In die boom hebben een paar duiven ’t voorjaar in de kop. ’Roekoe!’, zegt de ene duif tegen de andere. Eén van de koeien denkt, lui liggend in de avondzon, “Gut, wat is dat toch vriendelijk van die duif”. Dat kan ze niet onbeantwoord laten en ze zegt heel enthousiast “Roe-duif!”.

Daar kan men in mijn geboortestreek behoorlijk om lachen. Zeker als het in het dialect, smakelijk wordt verteld. Maar toen ik deze mop onlangs gebruikte tijdens een lezing in Puurs, keek het publiek mij wezenloos aan. Men vroeg zich waarschijnlijk af wat er met de spreker aan de hand was. Niemand lachte. Ook niet toen ik uitlegde dat dit een grapje was.

Naschrift

Op Tweede Paasdagen zat Roekoe wat anders op haar nest. Dat trok mijn aandacht trok want na bijna drie weken is er uiteraard een band ontstaan. Ik zie iets donzig geels en pak mijn kijker die ik eens in een ondergrondse winkelgalerij in Kiev kocht. En ja hoor, Roekoe junior is driftig opzoek naar duivenmelk dat zich in de opgezwollen krop, een verbreding bovenin de keel, komt. Boeiend is dat de jongen zowel door de moeder als de vader(s) wordt gevoed.