Tegenwoordig ben je al blij als het eens een dag niet regent. Het lijkt wel of het weer helemaal op hol is geslagen. Zo’n acht maanden geleden verwelkomden we in de herfst nog de eerste regenbuien. Nu lopen de boeren weer over het weer te zeuren. De grote landbouwmachines, die we goed kennen van de demonstraties voor de geïndustrialiseerde landbouw, zakken weg in de modder. Het gevolg is dat de akkers en weilanden er maar troosteloos en verzopen bijliggen.

Elke uitstoot van broeikasgassen heeft grote mondiale gevolgen

Wandelen in de bossen is ook geen pretje. Regelmatig kom je plassen tegen die niet op de wandelkaart staan. Dat overkwam ons toen we een paar dagen de imposante en goed onderhouden Abdij van Averbode bezochten tijdens een korte vakantie in Laakdal. Die abdij is een mooi startpunt voor wandelroutes, waarbij je van het ene genummerde paaltje naar het andere loopt. Totdat een enorme plas onze weg versperde.

Alles hangt met elkaar samen

De titel van deze blog wijst er op, dat de regen die ons land zo kwistig besproeit en de watervoorraden heel langzaam weer wat aanvult, vanuit de oceaan komt. Dat weten we allemaal natuurlijk wel, maar we staan daar niet zo bij stil. Op school hebben we immers allemaal geleerd dat we dankzij de Warme Golfstroom in een gematigd en warmer klimaat leven dan in Canada.

Die Golfstroom wordt aangedreven door kleine verschillen in het zoutgehalte en de temperatuur in de oceaan. Het warme water van de Golfstroom koelt in de Noordelijke IJszee af en bevriest. Zo ontstaan daar de enorme, winterse zee-ijsvlakten. Door het bevriezen wordt het water eronder, zouter en zwaarder. Daarom zakt het bij Groenland in de diepzee. Uiteindelijk ontstaat zo een mondiale transportband die de warmte over de planeet verdeelt. Kleine verschillen hebben grote regionale en soms zelfs mondiale gevolgen. 

Het gevolg is dat we nu in drie grote mondiale crises zitten: de klimaat-, biodiversiteits- en vervuilingscrisis

Dat is met onze klimaatverandering die in de afgelopen 75 jaar in een stroomversnelling is geraakt, ook het geval. Elke uitstoot van broeikasgassen heeft grote mondiale gevolgen. Dat zien we dagelijks op de TV of tijdens een wandeling in de natuur. De ene keer is het een zomer vol hittegolven, waarbij vele ouderen overlijden en de geïndustrialiseerde boeren klagen dat er niet genoeg water is om het land te besproeien. De andere keer blijft het maar regenen en klagen die boeren, dat ze hun velden niet kunnen bewerken door de modder. Met zijn allen staan we erbij en kijken we er naar. ‘Wat kunnen we doen?’ is echter de cruciale vraag.

Na de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog wilden we vrede en welvaart. Met de nodige wilskracht en enthousiasme hebben onze ouders daaraan hun bijdrage geleverd. Ik ben één van de naoorlogse geboortegolfkinderen. Wat men ons niet vertelde is dat die vooruitgang ten koste ging van onze leefomgeving. Multinationals hebben het steeds meer voor het zeggen en de politiek laat ons steeds meer in de steek. Het gevolg is dat we nu in drie grote mondiale crises zitten: de klimaat-, biodiversiteits- en vervuilingscrisis. Bovendien neemt de ongelijkheid voortdurend toe. De oplossing hiervan is de grootste uitdaging van deze eeuw. De discussie of klimaatregels haalbaar en betaalbaar zijn is allang achterhaald. Het is nu: pas je aan of betaal die steeds maar oplopende rekening èn zit op de blaren van het niets doen.

Europa is geen eiland

In mijn geboorteland is men de pedalen wat kwijt. Na een half jaar is men het eens over een regering, die je op zijn minst speciaal kan noemen. Ondertussen is men op zoek naar de mensen die het team moeten vormen. In Vlaanderen is de tijd aangebroken waarin iedereen zich te buiten gaat in het presenteren van mooie dingen voor de mensen. Hierbij neemt men wellicht aan dat we alweer vergeten zijn wat men ons enige jaren geleden beloofde. Maar wie gelooft er nu nog in sprookjes?

De Europese Green Deal is meer dan alleen het klimaat en energie. Het betreft een volledige verandering van onze maatschappij voor een leefbare en goede toekomst

Het lijkt er op dat Europa ook een beetje op zijn kop aan het staan is. De weg naar een duurzame maatschappij door de Green Deal is lang en complex, terwijl de urgentie alleen maar toeneemt. De besluitvorming komt regelmatig wat verward over. Een ruk naar rechts hangt in de lucht, zeggen de experts. Deels komt dat door maatschappelijke onrust rondom beslissingen over de CO2-uitstoot van de industrie, de boeren, enz., die genomen moeten worden, maar moeilijk zijn omdat het een stevige verandering van het oude beleid is. In verkiezingstijd willen onze gekozen volksvertegenwoordigers, de politici dus, geen onrust. De toegevingen zijn dan ook niet van de lucht.

Evenals regen tijdelijk is geleend van de oceaan, is onze welvaart tijdelijk geleend van de natuur. Wanneer je de natuur vernielt raak je ook je welvaart en voortbestaan grotendeels kwijt.

China is de grootste CO2-uitstoter ter wereld. De bijdragen aan de  mondiale uitstoot is maar liefst 31 %. Dat is ruim twee keer zoveel als de VS (14 %) en bijna vier keer zoveel als de EU (8 %). Als we deze uitstoot per persoon bekijken krijgen we een wat genuanceerder beeld. Een Chinees stoot 8 ton CO2 per jaar uit; een Belg 8,2 ton, een Europeaan 6 ton en een wereldburger 4,7 ton. Tegelijkertijd zien we dat zowel de VS als China de uitdaging van de overgang naar de toekomstige, meer duurzame maatschappij stevig oppakken, terwijl we in Europa discussiëren of de Green Deal niet wat minder kan. Als we dat doen worden we weer een speelbal van de twee andere grootmachten en zal onze oude economie ook gaan haperen. Kies toch voor een stap vooruit, voor onze nieuwe toekomst.

De Europese Green Deal is meer dan alleen het klimaat en energie. Het betreft een volledige verandering van onze maatschappij voor een leefbare en goede toekomst. Het gaat over onze veiligheid, onze democratie, die ondermijnd wordt door opportunisten zoals de Hongaarse premier Victor Orbán, het gaat over grondstoffen voor de circulaire economie, over investeringen in nieuwe technologie en de nieuwe industrie. Het gaat dus over onze duurzame toekomst en die van onze kleinkinderen en hun kinderen. Alleen al daarom zou iedereen moeten stemmen bij de komende Europese verkiezingen. En denk daarbij dan ook aan uw kleinkinderen en hun toekomst.

Foto en tekst: Jan Stel (Prof. em. Ocean Space and Human Activity, University Maastricht, the Netherlands)