Steek je hand uit!

door André Vansteenbrugge
01-08-2023

Hoewel ik onlangs op een leeftijd ben gekomen, waarop men vroeger als ‘bejaard’ werd aangeduid, blijf ik mij verbazen over mijn medemens. Misschien is dat een goed teken, een aanwijzing dat ik nog niet helemaal bij de categorie ben aangekomen die alles al gezien en beleefd heeft. Verbazing is een teken dat ik nog jong van geest ben. Zolang we die kinderlijke verbazing kennen, blijft er nog een heel stuk te gaan.

Telkens overheerst de gedachte ‘waarom zou ik de eerste stap (moeten) zetten?’

Wat is het dan dat mij nu nog altijd verwondert? Wel, ik zie in mijn omgeving, soms wat verder, soms wat dichter, zoveel voorbeelden van hoe de mens erin slaagt de tijd die hem nog rest te verknoeien. Hoeveel zijn er niet die, om een reden die ze vaak niet duidelijk kunnen uitleggen, de banden met vrienden of familie hebben verbroken? Meestal ging het om een vrij banaal meningsverschil, om een overtreding die als belediging werd opgenomen, om een oude kast die eigenlijk geen van beiden wilde hebben, om een misverstand waar geen van beide partijen uit wil geraken. Telkens overheerst de gedachte ‘waarom zou ik de eerste stap (moeten) zetten?’. Zo blijft alles zoals het op een zeker moment geworden is. Maar intussen tikt de tijd onverschillig voort.

Ondanks een goede gezondheid en een behoorlijk welbevinden kan je plots voor de laatste deur staan

Misschien moet de hedendaagse senior wat meer gaan beseffen dat het eeuwige leven niet voor hem is gereserveerd. Ondanks een goede gezondheid en een behoorlijk welbevinden kan hij plots, onvoorbereid, voor de laatste deur staan. Het middeleeuwse verhaal van Elckerlyc is zeker nog niet uit de tijd. Die begint pas als de Dood hem komt melden dat zijn tijd om is, aan een poging om zijn bestaan goed af te sluiten. Wees gerust, het loopt goed af. Maar misschien moeten we allemaal eens goed nadenken en nù, eer het te laat is, een aantal banden opnieuw aanknopen. Er zijn maar weinig goede redenen om halsstarrig afstand te houden. Doe het dus liever vandaag dan morgen. Dan heb ik dit niet voor niets geschreven.

I can't get no ...

door André Vansteenbrugge
01-08-2023

De titel van dit stukje zal elke lezer wel zelf kunnen aanvullen. Velen hebben het met veel enthousiasme meegebruld of soms, als ze wat talent hadden, meegezongen. Zonder evenwel veel aandacht te besteden aan de tekst die voor die tijd toch een duidelijke kritiek was op de wereld van de reclame en commercie. Misschien jammer dat de Stones later toch ook wel in die val zijn getrapt, maar ja.

Zodra de ene wens is vervuld, begint een andere te knagen

Hoe dan ook is die kreet als een oorwurm blijven hangen. De moderne mens die is opgegroeid in de welvaartsmaatschappij, later terecht consumptiemaatschappij genoemd, slaagt er immers zo moeilijk in tevredenheid te bereiken. Zodra de ene wens is vervuld, begint een andere te knagen. We hebben ons in de voorbije tientallen jaren kapot gekocht, waardoor de meeste huizen nu vol staan met allerlei prullen. Die geraken ook niet zo snel naar het afvalpark (nu misleidend recyclagepark genoemd). We hebben er immers geld voor uitgegeven en ook al kijken we er nooit meer naar om, ze wegdoen stellen we toch nog een beetje uit. Je weet nooit waar je iets nog voor kan gebruiken, nietwaar.

Onze grootouders vroegen zich eerst af wat ze nodig hadden en spaarden dan tot zij het konden kopen

Zo is de hele marketingindustrie erin geslaagd steeds meer te doen kopen. En dus heeft de gemiddelde Belg het blijkbaar alsmaar moeilijker om rond te komen, terwijl hij eigenlijk (zelfs netjes omgerekend in de tijd) over meer middelen beschikt dan zijn grootouders. Alleen dachten die niet dat zij altijd iets nieuws moesten kopen als het oude nog werkte. Zij vroegen zich eerst af wat ze nodig hadden en spaarden dan tot zij het konden aankopen. Dankzij de kredietkaarten is zo’n gedrag nu ook al lang folklore. Het gevolg is een wereld vol rommel en vervuiling én toch nog gefrustreerde mensen. Dan rijst één vraag: hoeveel is genoeg?

Het kleine scherm

door André Vansteenbrugge
09-08-2023

Bij het zappen belandde ik onlangs op een van onze commerciële zenders. Omdat ik geen idee had wat er daar te zien was, bleef ik even kijken. Het was een zogenaamd ontspanningsprogramma, zo een programma waarin iedereen voortdurend moet lachen zonder dat iemand weet waarom. Met enkele bekende Vlamingen die vooral bekend zijn omdat ze om het even waar gebruikt kunnen worden. Zo kleur- en reukloos als ze zijn. Toen de onvermijdelijke reclame er even tussenkwam, voelde ik me zelfs opgelucht.

Wie nog geen kampioen is, wil het toch nooit worden?

Je hoeft daar niet over te klagen, zal u zeggen. Er zijn zoveel kanalen, je hebt keuze te over en als het je niet bevalt, dan moet je maar doorschakelen. Zeker, maar dan stel je vast dat dezelfde flauwe koek op zoveel zenders wordt opgediend, dat je een speld in een hooiberg moet zoeken om iets van betekenis te vinden. Want naast de ondermaatse ‘lollige’ programma’s vind je veelal films terug die al zeven keer zijn gepasseerd of de gevreesde herhalingen. Wie nog geen kampioen is, wil het toch nooit worden? Tenzij de televisie natuurlijk dé uitvinding bij uitstek is om het volk zoet en dom te houden. Wat er ook te zien is, men kijkt. Men blijft kijken. Omdat de beelden bewegen en een indruk van leven geven.

Waar is de ambitie van vroeger, toen men dacht de tv een venster op de wereld zou zijn?

Waar is de ambitie van vroeger, toen men dacht de tv een venster op de wereld zou zijn? Een uitvinding die een breed publiek de kans zou geven om zonder een voet te verzetten delen van de wereld te zien en te beleven die ze nooit zouden (kunnen) bezoeken. Toen geloofde men nog in de opvoedkundige waarde van het medium. Schooltelevisie bracht kennis en wetenschap in de huiskamer. Intussen wil de mens van de 21ste eeuw niets meer geleerd worden. Dat is immers saai. Urenlang blijven kijken terwijl er eigenlijk niets gebeurt, is stukken beter. Goed, zap mij maar!

Vierenveertig jaar later

door Jan Steenwinckel
07-08-2023

Vandaag is het precies vierenveertig jaar geleden dat ik mijn echtgenote heb leren kennen.
Wij vieren dat elk jaar, ingetogen weliswaar, maar we vergeten deze datum nooit.

Wat zag de toekomst er veelbelovend uit: we waren jong en hadden een heel leven voor ons, ik ging nog naar school, maar wist al wat ik zou doen. Ja, we waren op weg naar een wonderland, een Boogie Wonderland.

voor het eerst in de geschiedenis zou een generatie echt orde op zaken stellen

Dat was toen een hit, maar we voelden ons ook zo. Onze ouders hadden er niet veel van terecht gebracht vonden we, maar onze generatie zou het anders aanpakken: de vrouw niet langer aan de haard, geen resem kinderen, want eindelijk waren voorbehoedsmiddelen vrij verkrijgbaar. Armoede leek iets uit een ver verleden, en was uit onze maatschappij uitgebannen. We zouden opletten met de schaarse middelen, en zorg dragen voor wie achterbleef. Kortom, voor het eerst in de geschiedenis zou een generatie echt orde op zaken stellen.

Maar nu, vierenveertig jaar later lijkt het resultaat toch maar mager.
Ergens onderweg is er iets fout gegaan. Veel van mijn toenmalige vrienden zijn hun jeugdige enthousiasme verloren, en zijn net dat geworden wat ze zo hartsgrondig haatten.
Waar is de tijd dat 'bourgeois' een scheldwoord was. Nu is het blijkbaar een na te streven doel.

“Als je jong bent, en niet links, dan heb je geen hart, als je oud bent en nog steeds links, dan heb je geen verstand”. Dat werd destijds gezegd, en wij lachten dat allemaal weg. Niet met ons! Wij wilden bewijzen dat het anders kon.

Maar als ik nu met makkers van weleer praat, dan hoor ik vooral onrust. Onrust over hun volgende vliegvakantie, die weeral in het water dreigt te vallen door stakende piloten. Of warenhuizen die niet open zijn, omdat de vakbonden onredelijke eisen stellen. Ze kopen eten bij Deliveroo, of nemen een taxirit via Uber. Je moet echt eens Airbnb proberen ... en ze zijn bang dat die zaken duurder zullen worden. Proberen vast te klampen aan wat ze hebben lijkt nog hun enige doel.

Als ik nu met makkers van weleer praat, dan hoor ik vooral onrust

Mijn makkers van toen hebben nu angst van de vreemde man. Dezelfde vreemde man die destijds werd binnengehaald, en een mooi leven werd voorgehouden. Een mooi leven in een samenleving die super divers zou worden.

Alles is nog niet verloren, maar het wordt stilaan tijd om wakker te worden.

Leg weg die smartphone, die enkel jouw aandacht opeist en je afleidt van het ware leven. Begrijp toch dat achter elke goedkope applicatie, elke goedkope vliegvakantie, elke goedkope T-shirt, er mensen werken in mensonterende omstandigheden. Omstandigheden waarvan wij gezworen hebben ze nooit meer toe te laten.

Dus ja, mijn echtgenote en ik vieren onze ontmoeting nog elk jaar met de wetenschap dat wij ons enthousiasme niet verloren hebben, en nog elke dag strijden voor ons Boogie Wonderland. Hoe klein onze bijdragen ook mogen zijn, we denken dat ze een verschil kunnen maken.

How can you be so sure
That the wonders you've made in your life
will be seen By the millions who'll follow
to visit the site Of your dream?

The Allan Parsons Project

Medische onderzoeken

door Jan Steenwinckel
10-08-2023

Opnieuw is een kennis van ons slachtoffer geworden van de ziekte die zovelen vrezen.
Je houdt het niet voor mogelijk op welke plaatsen je allemaal kanker kan krijgen.

Niet altijd ligt een liederlijk leven aan de bron van de ziekte. Neen, de ziekte kan blijkbaar iedereen treffen. Jong, oud, voorzichtig geleefd, niet opgelet, het maakt blijkbaar niet uit.

Ik hield het op 'een lotje uit de loterij', de gezondheid is als een lotje uit de loterij.
Volgens onze buurman is een beperkte preventie de echte reden. En te weinig onderzoeken.

De gezondheid is als een lotje uit de loterij

Een neef van hem heeft sinds kort ook het verdikt mogen aanhoren.
Keelkanker volgens onze buurman.
Hij voelde zich niet goed, en werd door de dokter doorverwezen naar het ziekenhuis. In Eeklo.
In plaats van naar Gent te komen!
Hij maakte zich boos. 
“Weet je dat ze nog zelfs geen MRI hebben gedaan!”, Riep hij uit.

Tja, zei ik, als de diagnose al is gesteld, zijn bijkomende onderzoeken weinig zinvol, toch?

“Ik zou op tafel hebben geklopt! En en MRI geëist hebben!” Nu begon hij ook met zijn armen te zwaaien. “Bij mij zal het zo niet lopen. Ik heb nu eindelijk een dokter gevonden die jaarlijks een volledige scan van mijn lichaam laat uitvoeren.”

“Op zoek naar wat?”, probeerde ik nog, maar de argumentatie was zinloos.

Hier stond een man die ervan overtuigd was dat alles op te lossen was met enkele onderzoeken, en jaarlijkse check ups. Die onderzoeken zijn een hulpmiddel om de artsen beter een diagnose te laten stellen. Als patiënt dergelijke onderzoeken eisen, is voorbijgaan aan de essentie van de medische wetenschap. Om nog maar te zwijgen van de kostprijs voor de sociale zekerheid.

Het is weinig zinvol om zelf voor arts te spelen, en onderzoeken te 'eisen'

Buiten de paar volksonderzoeken door de overheid en door de medische wereld aanbevolen, is het weinig zinvol om zelf voor arts te spelen, en onderzoeken te 'eisen'. 

Eens de diagnose is gesteld, en een behandeling mogelijk blijkt, kan enige inspraak van de patiënt worden gevraagd. Ook als de diagnose nog niet is gesteld, maar een bijkomend onderzoek veel zou vergen van de patiënt, lijkt overleg wenselijk. Ook moet het voor iedereen duidelijk zijn dat ieder lichaam anders kan reageren op verschillende behandelingen. 

Het viel allemaal in dovemansoren.

“Jaarlijks een MRI. Dan weet je tenminste dat er niets aan de hand is”.
“Zien ze daarmee ook een covid besmetting?”, probeerde ik nog. Maar niets kon hem uit zijn lood, en zijn geloof slaan.

Wij worden in het buitenland geroemd om onze goede bescherming via de sociale zekerheid. De financiering van het systeem staat al een tijd onder druk, door politieke en demografische omstandigheden. Als iedereen nu ook nog eens zal consumeren zonder omzien, zou het systeem wel eens op zijn limieten kunnen stuiten.

Het is de plicht van ons allen om onze sociale zekerheid in leven te houden. Hierbij is het niet nodig een arts te zoeken die jaarlijks een MRI laat uitvoeren, zonder directe aanleiding.

Je laat het apparaat best vrij voor diegenen die het echt nodig hebben. Ook dat is solidariteit.

In wording

door André Vansteenbrugge
21-08-2023

Mensen zoals u en ik, beste lezer, die stilaan in de laatste kronkelige lijn richting de Grote Uitgang zitten, hebben (te) vaak de neiging om achteruit te leven. Heelder dagen denken aan wat vroeger kon en was, aan hoeveel beter en vlotter alles ging, hoe aangenamer de vriendschappen en sociale contacten, hoe beter de tijd kortom. Het geloof in de voortdurende vooruitgang van het leven is bij velen wel heel zwak geworden.

Zoals een Engelse dichter het uitdrukte: “Ik ben een deel van alles wat ik ben tegengekomen

Natuurlijk is het goed het verleden mee te dragen, niet te vergeten wat en wie er allemaal geweest is in het leven. Wie wij geworden zijn, is door dat alles bepaald. Zoals een Engelse dichter het uitdrukte: “Ik ben een deel van alles wat ik ben tegengekomen”. Alle belevenissen, alle menselijke (en andere – huisdieren zijn voor sommigen net als mensen) contacten, hebben ons gemaakt tot wie we zijn of menen te zijn. Wij zijn geen onbeschreven bladen. Dat betekent ook dat wij niet echt zo vrij zijn in de keuzes die wij maken. Ook die zijn door alles wat in ons bestaan voorbij is gegaan, mee gekleurd. Een goede kennis van wat achter ons ligt, is dus zeker geen nutteloze luxe.

We mogen ons niet laten leiden (bij sommigen is het: lijden) door dat verleden

En toch. Toch moeten wij nù leven met het oog op wat nog komt. We zijn niet meer zo sterk, slim, geduldig of wat dan ook als vroeger. Maar we mogen ons niet laten leiden (bij sommigen is het: lijden) door dat verleden. Elke dag opnieuw hebben wij, als het wat meezit, de kans om het leven zelf in handen te nemen. Niet alleen de kans, maar ook de plicht. De kunst van het goede leven is dus in zekere zin voldoende jong (van geest) te blijven om niet stil te blijven staan bij wie we zijn of geweest zijn, maar om te blijven ‘worden’. Dat lukt niet elke dag even goed, maar wie erin slaagt om het leven weer aan te gaan als een proces, een activiteit waarin men als mens in groei blijft, zal veel meer genieten van de dagen die komen. We zijn nu al zo ver gekomen, laat ons dus van de rest van onze reis nog iets moois maken. We vertrekken vandaag.

Korting

door Jan Steenwinckel
29-08-2023

Opnieuw bevond ik mij aan de buitenkant van een winkel. In een drukke winkelstraat. 
Je kent ze wel, elke stad die wat wil betekenen heeft wel zo’n straat. Ze staat vol met klerenwinkels en alle grote ketens zijn er vertegenwoordigd.  

De meeste mannen vinden er niets aan: in de winkel staan ze in de weg, dus als het niet regent, staan veel mannen buiten, om de vrouwen vrije baan te geven. Ik stond dus buiten.

Maar nu werd ik binnen geroepen. Mijn mening was blijkbaar belangrijk. Toch voor even.

Onze kleindochter was immers mee, en met haar twaalf jaar kent ze de geneugten van het shoppen door en door. Ze woont in Gent, en de meeste winkels hebben voor haar geen geheimen. Maar nu waren we aan het shoppen in de Stad aan Zee; en dat was toch even anders.

Een hoody. Mijn gedacht werd gevraagd over een hoody.

Nu ik er over nadenk werd ik enkel binnengeroepen om te betalen

Ik kende het ding enkel van een paar films, waar ze steevast werden gedragen door ongure louche types, die de slechteriken van dienst waren.  

Blijkbaar draagt iedereen dit nu, dus over de hoody werd mijn mening niet gevraagd. Ook niet over de kleur of het opschrift. Nu ik er over nadenk werd ik enkel binnengeroepen om te betalen. Maar wellicht zie ik het te negatief.

Aan de kassa stond een jongen die duidelijk een vakantiejob deed. Hij vroeg naar onze klantenkaart. Ik heb geen klantenkaarten; toch niet van klerenwinkels, dus moest mijn echtgenote een eerste maal tussenkomen. Maar ook zij had geen klantenkaart van de juiste keten. Geen probleem, zo bezwoer de jongen, even snel via de website je gegevens invullen, en dan krijg je de korting.

Dat ‘even snel’ duurde al snel wat langer. Bleek dat de website de gegevens van mijn echtgenote niet via die weg wilde aanvaarden. Er gebeurde in elk geval niets. Na een drietal pogingen, riep de jongen zijn bazin op. Zij heeft een smartphone, waarmee het wel zal lukken vertelde hij.

De bazin kwam met een air van ‘ik ben een specialist computerkunde, en zal die oudjes die niet weten hoe het wereldwijde web in mekaar zit wel even snel helpen’.

Ik gebruik het toestel weinig, en ik ben wat ouder, maar ik ben niet onkundig

Ook haar pogingen mislukten grandioos. Ik keek even naar onze kleindochter die geduldig zat te kijken naar zoveel onkunde. Intussen stond er een rijtje achter ons, dat groter en ongeduldiger werd.  Een tweede kassa werd geopend. Zoveel eer had ik nog nooit gekregen in een winkel.

De bazin kwam met een oplossing voor het probleem: “je kunt het beste onze app installeren.”   

Mijn echtgenote deed het volgens de bazin blijkbaar niet snel genoeg, dus nam ze de smartphone over en vroeg waar de app store te vinden was. “Het is een Android toestel”, gooide ik er tussen en leidde haar naar de Play Store van Google. Ik gebruik het toestel weinig, en ik ben wat ouder, maar ik ben niet onkundig.

Hoe dan ook, na een tijdje was de app geïnstalleerd en had mijn echtgenote haar gegevens ingevuld. Het probleem dat door de winkel zelf gecreëerd was, had eindelijk een oplossing gevonden.

“Kijk”, zei de jongen nu, “ga naar de app en deze maakt een QR code. Die laat je zien, wij scannen die, en je korting wordt dadelijk verrekend.” Handig toch. Eindelijk kon ik betalen.

Mijn kleindochter was blij dat de heisa die was ontstaan door de aankoop van een hoody een einde kon nemen.

Excuse me, Sir!

door André Vansteenbrugge
05-07-2023

Het is geen nieuws, ik weet het, maar toch heb ik het er moeilijk mee.

Onlangs moest ik ergens lezen dat de onweersdreiging opgeschaald kon worden van level 2 naar level 3. Ja, dat niveau bedoel ik. Overal vinden we tools en opportuniteiten (soms zien we de kans om een en ander wat te vervlaamsen), factchecks en foodtrucks. Eén zaak is duidelijk: we hebben onze taal verpatst in ruil voor allerlei woorden die we (hoofdzakelijk) uit het Engels overnemen.

Hoe is dat allemaal zo kunnen gebeuren?

In de jaren ’60 van de vorige eeuw belegerden de Vlaamse studenten Leuven om er de Walen buiten te krijgen. ‘Leuven Vlaams’ was de trotse strijdkreet en de strijd werd gewonnen.

‘Leuven Vlaams’ was de trotse strijdkreet

Het Vlaams (pas een hele tijd later zou blijken dat niet het Nederlands had gewonnen) nam zijn plaats in op het wereldtoneel. Dat zorgde toen voor een grote tevredenheid en Vlaanderen won hierdoor duidelijk aan zelfvertrouwen. Een goede zaak. In 1981 werd het ook mogelijk een eigen Vlaams bestuur te krijgen en de buit leek binnen. Wie zou onze taal nog een steen in de weg kunnen leggen?

Dat liep een hele tijd ook goed. Op alle niveaus kreeg het Nederlands de positie die het in ons land verdiende. Het was niet langer noodzakelijk de taal van Molière grondig te beheersen om maatschappelijk vooruit te gaan.

We hebben het Frans ingeruild voor het Engels

Maar dan begon een sluipmoordenaar onze taal binnen te dringen. De wereld van de business, de marketing, de public relations en de media overspoelde onze streken met Engelse termen. Wie mee wilde zijn, kon die beter ook maar gebruiken.

Zo stellen wij nu met droefheid vast dat wij het Frans hebben ingeruild voor het Engels. En daar heb ik eigenlijk geen goed woord voor over.

Chat GTP

door Jan Steenwinckel
30-06-2023

Kan Chat GTP het overnemen van de bloggers?

Deze week vroeg ik me af of chat GTP in staat zou zijn een blogje te produceren voor S-Plus.
Wie mij een beetje kent, weet dat ik niet van hele leugens of halve waarheden houd, dus nam ik de proef op de som.

De snelheid waarmee het ding een tekst produceert is ronduit indrukwekkend

De tool installeren (al is het maar een proefversie) is belachelijk simpel. Zo simpel dat ik begrip krijg voor de angst van de mensen uit het onderwijs. Je zult maar meemaken dat jouw studenten massaal gebruik maken van een instrument dat gratis ter beschikking staat van iedereen. Een controle op de leeftijd van de gebruiker is er niet echt, wel moet je een werkend e-mailadres en een werkende telefoon doorgeven.

Ik probeerde wat dingetjes uit. En ik moet zeggen dat ik onder de indruk was.

Inhoudelijk heb ik de zaken niet echt getest, maar de snelheid waarmee het ding een tekst produceert is ronduit indrukwekkend. En de boel hangt aaneen. Wat wel opvalt is dat het ding nogal structuur in de tekst wil brengen. Er wordt veel gewerkt met opsommingen en verwijzingen. Niet slecht voor schoolwerk, maar minder evident voor een blogje.

Ik veranderde de opdracht. Ik probeerde er humor in te krijgen.
En hier kreeg ik de indruk dat Chat GTP daar een probleem mee heeft.

Niet dat het ding het verschil niet kent tussen de verschillende vormen van humor. Maar de teksten die het in de verschillende vormen genereerde trokken toch nogal op elkaar. Zeker de inleiding van de stukken was telkens dezelfde, met achtereenvolgens cynisme, ironie, sarcasme en satire op exact dezelfde plaats. 

Het mist de diepgang, de betrouwbaarheid en het menselijke aspect

Ook hier kreeg ik een vaste structuur aangeboden: een inleiding, een midden, en een conclusie. Alsof het geschreven was door een middelbare schoolstudent. Bij geen enkele tekst die ik probeerde werd hiervan afgeweken. Nochtans weet iedereen die wat kent van communicatie dat het vaak loont om met de conclusie te starten. Hier is dus een kans gemist om wat moderner te lijken.

De conclusie van mijn korte experiment is dan ook dat Chat GPT dan wel indrukwekkend mag zijn in zijn vermogen om te converseren, maar laten we niet vergeten dat het slechts een façade is. Het mist de diepgang, de betrouwbaarheid en het menselijke aspect dat zo essentieel is voor echte gesprekken. Terwijl we ons laten verleiden door de glans van Chat GPT, mogen we niet vergeten dat het een cynische reflectie is van wat menselijke verbinding werkelijk inhoudt.

De redactie van S-Plus hoeft dus niet te vrezen dat haar bloggers massaal zullen overstappen op chat GTP.  (hoewel de waarheid mij gebiedt te vertellen dat de voorlaatste paragraaf geschreven werd door het algoritme)  :-)

Abonneer op Plussers aan het woord