De Dodentocht is een jaarlijkse sportieve wandeltocht door het mooie Klein-Brabantse Scheldeland voor jong en oud, op de tweede vrijdag van augustus. Binnen 24 uur moet een afstand van 100 km worden afgelegd. Hoewel het vertrek- en aankomstpunt in Bornem liggen, kun je bij zo’n lange tocht uiteraard niet om Puurs heen. 12.643 wandelaars trotseren de nacht van 8 augustus en een groot deel van de zaterdag, om dit niet geringe parcours af te leggen. Ze worden ondersteund door familie en vrienden, onder de goedkeurende ogen van talloze enthousiaste supporters die óf een pint nemen óf aan de koffie zitten in het kloppende Puurse Dorpshart, met zijn vrolijke en verkoelende fonteinen.
Weddenschap loopt letterlijk uit de hand
Het verhaal wil dat een paar vrienden in het Bornemse jeugdhuis Kadee, wellicht na een paar pinten, op het idee van de Dodentocht kwamen. Ze hadden, sportief als ze waren, deelgenomen aan de Nijmeegse Vierdaagse in Nederland. De eerste Dodentocht werd in 1970 georganiseerd. Er waren
12.643 wandelaars trotseren de nacht van 8 augustus en een groot deel van de zaterdag, om dit niet geringe parcours af te leggen
65 deelnemers, waarvan 47 de finish haalden. Dat is een slaagpercentage van 72,3%. Tot op de dag van vandaag loopt ongeveer twee-derde van de deelnemers deze tocht door de nacht in weer en wind uit. Dat gebeurt elk jaar, behalve toen de Coronapandemie in 2020, roet in het eten gooide. De Dodentocht werd voor het eerst uitgesteld. In 2021 volgde dan een ‘light-editie’, waarbij de wandeling met ten hoogste 900 deelnemers in twee opeenvolgende dagen van elk 50 km, kon worden afgelegd. Deze editie werd in die zomer op meerdere weekends georganiseerd om het aantal deelnemers te spreiden en toch enkele duizenden deelnames mogelijk te maken.
In de streek leidt deze zware tocht tot een reeks van ‘dorpsfeesten’ bij de controlepunten. Toen we nog in het naburige dorp Ruisbroek woonden, was het een gezellig treffen op de Parking IJzergieter. Daar was een Rode Kruis post en stond er een grote tent met frisdrank én hopen bananen, die de wandelaars kregen. Bij goed weer genoot je van de zwoele zomeravond, ontmoette kennissen en vrienden, pakte een pint en kletste wat af.
Sinds 1970 is de Dodentocht uitgegroeid tot een uitstekend georganiseerde, internationaal evenement met duizenden deelnemers en vrijwilligers. In 2009 werd de kaap van 10.000 deelnemers genomen tijdens de veertigste editie. In 2016 werd een recordaantal deelnemers bereikt, namelijk 12604. Vanaf 2017 wordt er enkel nog met voorinschrijvingen gewerkt, en sinds 2018 geldt er een maximumaantal inschrijvingen van 13.000 deelnemers. De Dodentocht is populair in binnen- en buitenland. Je moet er vlot bij zijn, want de kaarten zijn meestal in een paar uur verkocht.
Familiegebeuren zonder zwerfvuil
Zaterdagochtend besloten mijn camera en ik boodschappen te gaan doen bij onze beenhouwer bij het Dorpsplein. Ik was benieuwd naar de vroege vogels. Het is immers bekend dat er altijd een groepje deelnemers is die als hazewindhonden om 21.00 uur in Bornem vertrekken en er de volgende ochtend al terug zijn voor dat de post om 07.00 uur weer open is. Ik pikte nog het staartje van die groep mee. Enigszins verbouwereerd keek ik naar het tafereeltje waarbij een moeder met kind en haar partner een deelnemer aanmoedigden. Nog niet goed wakker dacht ik verbouwereerd: ‘Hè, een moeder met kind? Amai!’ Dit beeld typeert de vriendelijke en gezellige sfeer tijdens dit internationale evenement. Even later werd ik ingehaald door een oudere man met een Zweedse vlag. ‘god morgon, lycka till!’ zei ik spontaan in mijn rudimentair Zweeds. Hij reageerde niet. De vlag ging al snel de hoek om naar de post in cc Binder.
Onze klimaatcrisis gaat, of je dat nu wel of niet wilt zien, helaas gewoon door
De Dodentocht is geen wedstijd, maar een in- en ontspannende stevige en zware wandeling door het Scheldeland. Dankzij onze klimaatcrisis, waarvoor de Vlaamse regering weer eens enthousiast zijn kop in het zand heeft gestoken, was het een zeer warme dag. Toch was het minder warm dan in 2022, dat toen ook het warmste jaar ooit werd. Toen was er een hittegolf, waardoor het gezondheidsrisico om zo’n zware inspanningen te leveren te groot was. De wandeltocht werd toen ingekort tot 66,6 km. Onze klimaatcrisis gaat, of je dat nu wel of niet wilt zien, helaas gewoon door. Onze vervuilende broeikasgassenuitstoot blijft toenemen, evenals de temperatuur en het aantal bosbranden in Europa. De vzw 100 Km Dodentocht – Kadee zorgt dan ook op elke controlepost voor watertappunten. Maar liefst 1300 vrijwilligers leiden dit fantastische evenement in goed banen. Chapeau en hulde aan de vrijwilligers, het Rode Kruis en de politie!
Het publiek geniet en moedigt aan
De jongste deelnemer die de tocht uitliep is Lili Kiekens uit Mariekerke, lees ik in het Nieuwsblad. Haar familie is uiteraard heel trots op haar. Dat zou ik ook zijn als het mijn dochter was geweest. Je mag pas aan de Dodentocht deelnemen in het jaar waarin je 16 wordt. Dat staat duidelijk in het reglement van de Dodentocht. Dit regelement verklaart deels waarom het zo’n prettig festijn is. Zo is het verboden om uiting te geven aan een politieke of religieuze mening, reclame te maken, wapens te dragen, huisdieren mee te nemen, een vervoermiddel te gebruiken, luidspelende radio’s mee te nemen, nordic walking wandelstokken te gebruiken, enz. Gewone rolstoelen voor gehandicapten zijn wel toegestaan. Het is een heel praktisch reglement dat er op gericht is er een mooie uitdaging voor iedereen van te maken. Overtredingen leiden tot (blijvende) schorsing.
De sfeer in het dorp is heel bijzonder tijdens de Dodentocht. Het mooie weer nodigt uit om een terrasje te pakken en te genieten van het festijn dat aan je voorbijtrekt .Soms loopt iemand na bijna 75 km een beetje mank vanwege de blaren of spierpijn. De familie brengt van alles en lopen stukjes mee. Zo zag ik een mevrouw die een Engelse cockerspaniël droeg en een deelnemer moed in sprak. Het hondje had het blijkbaar warm. Langzaam schoof ze in de richting van de fonteinen met vrolijk spelende kinderen …. en hield haar lievelingshondje even in de straal van een afkoelende fontein! Daarna liep ze wat schuchter verder. Ik schoot in de lach.
De oudste deelnemer was Jekka Goemans die de tocht vorig jaar voor het eerst deed, vergezeld van haar kinesiste legde deze 88-jarige vrouw het parcours af
De oudste deelnemer was Jekka Goemans uit Antwerpen die de tocht vorig jaar voor het eerst deed. Vergezeld van haar kinesiste legde deze krasse 88-jarige vrouw (waar blijven de mannen?) het parcours af. Vlak voor 20.00 uur liep ze fier en onder luid applaus over de eindstreep. Opgeven? Dat woord kent ze niet. “Ik ben te fier, wat zeg ik, te zot om op te geven”, zegt ze tegen de Gazet van Antwerpen. Wij zijn trots dat we Paulien kennen die de Dodentocht voor de zevende keer liep. Paulien is een vriendelijke en kundige verpleegster bij de thuiszorg die mijn vrouw na een schouderoperatie verzorgt. Dat doe ze heel goed.
Ik vroeg haar of ze last had gehad van de wegomleidingen van de Dodentocht. Dat had ze niet. Enthousiast vertelt ze ons dat ze weer had meegedaan. Ik was niet alleen zwaar onder de indruk, maar ook geïnteresseerd naar haar bevindingen, vanwege dit blog. “Wat neem je mee?” vroeg ik. “Water, muziek, een koptelefoon en een poncho” was het antwoord. In gedachten voegde ik daar spontaan een goed humeur aan toe. De blaren had ze zelf doorgeprikt toen ze weer thuis was. Ook wisselde ze niet, zoals velen doen van sokken en schoenen. Er zijn deelnemers die om de 10 km schone sokken aandoen en na 50 km van schoenen wisselen. Het kost € 59 om mee te kunnen doen. Mocht je een warme maaltijd willen dan komt daar nog € 10 bij. Dat had ze niet gedaan. Kordaat als ze is, schoot ik in de lach toen ze zei dat ze haar schoenen pas thuis uitdeed. Haar opgezwollen voeten gingen ‘plof’ spontaan over in een andere vorm die echt niet meer in haar schoenen pasten.
Alle foto's zijn door de auteur gemaakt: Jan Stel