Vadertje Staat... terug in de gunst?
Er ligt mij toch wat op de maag. Is het nu ‘bewezen’ dat de staat uiteindelijk de redder in nood is? De miljarden euro’s vliegen de deur uit. De economie moeten we in deze coronatijd onderstutten. Geen klachten meer over de ‘te dure’ sociale zekerheid of het uitblijven van andere ‘noodzakelijke besparingen’. Iedereen, zelfs gekende liberale economen, zijn er van overtuigd dat dit nu moet.
Mij goed, als dit een blijvertje zou zijn. Tot voor kort was voor een (grote?) meerderheid de staat een inefficiënte instelling. Eentje die veel geld, lees belastingen, opslorpt, verkeerd besteedt en schulden maakt. En zo de werking van de vrije markt verstoort. Want hoge lasten perken het initiatief van de burger in.Tot een goed jaar geleden speelden vele politici, gesteund door geleerde economen, daar gretig op in. Dat al sedert begin jaren 80 en steeds sneller en met verregaande gevolgen. Privatiseringen, de ene besparingsronde na de andere, groeiende ongelijkheid en armoede …
Is dit alles nu plots 180° gedraaid? Gaan we nu met z’n allen maatschappelijke en economische problemen vanuit een ander gezichtspunt, meer gericht op het collectieve, benaderen? Weg van het rauwe neoliberale individualisme? Twijfelachtig… en dat voel je al in de discussie over het spanningsveld tussen de individuele vrijheid en oproepen tot burgerzin van de overheid.
Decennia lang deed de overheid bijna niets anders dan een gemeenschappelijke benadering van maatschappelijke discussies bemoeilijken. Sociaal overleg verloopt stroef door opleggen van een loonnorm, stakingsrecht aan banden gelegd, armoedebestrijding minimaal, fundamentele mensenrechten van migranten verkracht, vennootschapsbelasting naar beneden, primaat van de politiek zonder enige inspraak (zie bv. verhoging pensioenleeftijd naar 67 jaar) …
Essentieel hierin is dat de mensen ‘uit elkaar gespeeld’ worden. De ene en dan de andere vindt wel iets positief aan de diverse regels. Van enige samenhorigheid is er geen sprake meer.
En als je dan tot ‘burgerzin’ oproept, dus tot samenhorigheid, is dat wel wat raar. En één keer lukt dat nog wel, maar de tweede keer is het al moeilijker. Want het wantrouwen blijft … en voor een stuk terecht. Is een avondklok nu echt nodig, en als ze dat al is, waarom dat dan niet serieus wettelijk regelen?
Neen, 180° zal de zaak niet gedraaid zijn. Binnen enkele maanden zal het weer gaan over besparen, economische groei, inleveren … Want, hoe zal die schuldenberg anders kunnen verminderen? Dat mogen we toch niet doorschuiven naar onze (klein)kinderen?
Maar misschien is die vraagstelling een truck, een goed klinkend argument om de neoliberale recepten binnenkort van stal te halen?
