S-Plus’ kijk op rechten van ouderen en VMRI

Mensenrechten en ouderen

Ondanks alle vooruitgang en goede intenties stellen we vandaag vast dat ouderen, enkel en alleen op basis van hun leeftijd, geconfronteerd worden met discriminatie. Het is onze missie dat ouderen ongeacht hun leeftijd zo goed mogelijk kunnen participeren aan de samenleving. Daarom tolereren wij geen wetgevingen, beleid of praktijken die leeftijdsdiscriminatie in zich dragen. Het komt nog te vaak voor, maar het blijft onder de radar omdat het niet ernstig wordt genomen.

Toch moeten we vaststellen dat ‘oud worden’ vooral geassocieerd wordt met traagheid, kwetsbaarheid en zorgbehoevendheid. Stereotypebeeldvormen en vooroordelen die zich uiten in wat ageïsme wordt genoemd: het als minderwaardig behandelen van mensen op basis van hun leeftijd.

Zo worden oudere werkzoekenden op de arbeidsmarkt significant minder uitgenodigd op gesprek, ongeacht hun profiel en ervaring. Oudere bestuurders die een autoverzekering willen sluiten worden vaker geconfronteerd met een weigering van of duurdere verzekering louter omwille van hun leeftijd. Recent nog moesten ouderen vaststellen dat de coronamaatregelen strengere waren voor hen dan voor de jongere bevolking.

Bovendien blijft de Vlaamse Overheid de arbitraire grens van 65 jaar als scherpe scheidslijn gebruiken voor het toekennen van het recht op zorg en ondersteuning. Een 65-plusser wordt vandaag nog altijd uitgesloten van ondersteuning van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap.

Structureel ageïsme leidt tot marginalisatie, armoede en misbruik van ouderen heeft het negatieve gevolgen voor hun welzijn en gezondheid. Het is een vorm van systemische stereotypering. Het invoeren van maximum leeftijden, onder aanbod van diensten voor de noden van senioren, ongebreidelde digitalisering zijn maar enkele voorbeelden hiervan. Ouderen worden ook ondervertegenwoordigd in enquêtes, of worden als een grote homogene groep van 65+ gezien.

VMRI mist slagkracht

S-Plus pleit om het VMRI een residuaire bemiddelingsbevoegdheid te geven. Dat impliceert dat het VMRI zelfstandig kan optreden als bemiddelaar in situaties waar er geen bevoegde ombuds- of bemiddelingsdienst zijn voorzien waarnaar personen, wiens rechten worden geschonden, kunnen worden doorverwezen.

S-Plus ziet het VMRI als een laagdrempelig aanspreekpunt dat voorziet in een warme doorverwijzing en opvolging van klachten. Het instituut helpt bij het helder en scherp stellen van klachten, zorgt dat klachten bij de juiste bemiddelingsdienst terechtkomen, en volgt de doorverwijzing actief op.

Als laagdrempelig aanspreekpunt moet het VMRI actief samenwerkingsverbanden aangaan met organisaties en actoren in de nabijheid van kwetsbare burgers in functie van de toeleiding van klachten. Voor ouderen gaat het dan om sociaal-culturele ouderenverenigingen, lokale dienstencentra, thuiszorgdiensten, ouderenbeleidsconsulenten en andere aanspreekpunten binnen lokale besturen.

Wanneer bemiddeling niet helpt is een onafhankelijke geschillenkamer voorzien. Alleen is de uitspraak van de geschillenkamer niet bindend.  Verder gaat deze geschillenkamer ten koste van het mandaat om als mensenrechteninstituut in recht op te treden wanneer er inbreuken zij op de antidiscriminatiewetgeving.

Meer algemeen ziet S-Plus in de regionalisering van de bevoegdheden op vlak van gelijke kansen en discriminatie een evolutie in de richting van meer verdeeldheid, ongelijkheid en minder daadkracht in de handhaving en onduidelijkheid voor de burger. Belgen zullen volgens ons een ongelijke bescherming kennen afhankelijk van hun woonplaats

S-Plus pleit voor:

• Ouderen moeten vlot hun weg kunnen vinden naar een dienst die hen kan bijstaan en ondersteuning kan bieden op het vlak van klachtenbehandeling en bemiddeling.
• De waarborg van een toegankelijk (laagdrempelig) klachtrecht voor elke oudere. Als de interne klachtenprocedure van een organisatie niet tot een oplossing leidt, moet er een onafhankelijke externe procedure (bemiddelaar) ingeschakeld kunnen worden. Het toekennen van een residuaire bemiddelingsbevoegdheid rond mensenrechten aan het VMRI. Maw, het VMRI kan zelfstandig optreden als bemiddelaar.
• Integreren van een laagdrempelige warme loketfunctie. Samenwerkingsakkoorden afsluiten met organisaties die met kwetsbare doelgroepen werken.
• Het VMRI een mandaat te geven om in rechte op te treden
• Het mandaat verbreden naar alle fundamentele inbreuken op mensenrechten