Ecopower en de Vlaamse windhoofstad

Begin jaren negentig was ik één van de eerste coöperanten van Ecopower. Mijn aandeel kostte 250 €. Je krijgt daarvoor een bescheiden dividend. Hoeveel? Dat bepalen de coöperanten in een algemene vergadering. De pionier van toen telt nu meer dan 60.000 coöperanten. Samen zijn we eigenaars van windturbines, zonnepanelen, kleine waterkrachtcentrales en een pelletfabriek. Ik ben blij dat ik een kleine bijdrage heb kunnen leveren tot deze successtory. En uiteraard gebruik ik al jaren groene stroom van “mijn” coöperatie.

Eeklo, Vlaamse windhoofdstad
Eeklo ligt in een windrijk gebied en de stad wou daar gebruik van maken. In een windplan werden geschikte plekken opgenomen. De hoofdstad van het Meetjesland schreef in 2000 een aanbesteding uit voor twee windmolens. Ecopower was toen een burgercoöperatie die alleen op vrijwilligers draaide. Maar ze haalde de aanbesteding binnen. Het stadsbestuur was gecharmeerd door het voorstel van de coöperatie. Die stelde dat de wind van iedereen is en dat iedereen dus moet kunnen deelnemen. De burgers van Eeklo moesten kunnen participeren in hun windmolens. In 2009 volgde een tweede aanbesteding voor weer twee windmolens. Ook hier haalde Ecopower het voor de commerciële gegadigden. Als je via de Expresweg naar de kust rijdt heb je ze al gezien naast de afvalcentrale.

Geregeld stoten de plannen om windmolens te bouwen in het dicht bevolkte Vlaanderen op protest van buurtbewoners. Dat is in de windhoofdstad van Vlaanderen helemaal niet het geval. Jan De Pauw heeft hiervoor een verklaring. Hij werd als inwoner van Eeklo enthousiast over de coöperatieve aanpak van zijn stad én van Ecopower. “De stad zei : dit worden jullie windturbines. De wind is ons streekproduct.” Daarmee kreeg het project een draagvlak. Als je zoals commerciële spelers daar niet voor zorgt krijg je soms rechtszaken die jaren aanslepen.”

Ik herinner me een reportage van Canvas in 2019 over Eeklo. En ik zie een oudere man in zijn tuin die liefdevol kijkt naar “zijn” windmolen. De reporter van dienst kon alleen vaststellen dat er draagvlak was voor de windmolens in de Vlaamse windhoofdstad.

In 2020 kon Eeklo met intussen 22 windmolens en heel wat zonnepanelen elektriciteit uitvoeren. Het produceerde meer stroom dan dat er in de stad nodig was. Dat komt ook, omdat Ecopower sterk inzet  op energiebesparing. De coöperanten in Eeklo halveerden hun elektriciteitsverbruik.

Dankzij de aanpak van Eeklo en Ecopower worden we minder afhankelijk van energie-import uit soms weinig democratische olielanden zoals Rusland en Saoedi Arabië.

Positief voor het klimaat
Met al zijn installaties zorgt Ecopower voor duurzame, groene energie die geen extra broeikasgassen veroorzaken. Die gassen zijn, zoals bekend, verantwoordelijk voor de klimaatontsporing. Die veroorzaakt onze droogtes, hevige regenbuien en hittegolven. Elders en vooral in het Zuiden slaat die ontsporing harder toe met overstromingen, bosbranden, vernietiging van oogsten, vluchtelingen…

Concreet. In 2018 zijn dankzij Ecopower 60.000 ton broeikasgassen minder uitgestoten. Dat is ongeveer wat 30.000 auto’s gemiddeld in één jaar uitstoten in België. Mijn energiecoöperatie levert dus een mooie bijdrage in de strijd tegen de klimaatcrisis.

Energiecoöperaties groeien
Pionier Ecopower heeft navolging gekregen in Vlaanderen. Er zijn nu al 18 energiecoöperaties. Er is een Belgische én een Europese federatie van zo’n coöperaties. Van die laatste is de Vlaming Dirk Vansintjan de dynamische voorzitter . Hij stond vroeger mee aan de basis van Ecopower. Zijn filosofie: “We willen burgers de kans geven om actief te participeren in de energiemarkt. Tot nu toe worden burgers altijd behandeld als consumenten. Een mens is meer dan een consument. Voor ons is de energietransitie een kans voor een andere economie waar een beter evenwicht is tussen lokaal en globaal, de burger en de belegger. We streven naar een coöperatieve economie.”

Zijn federatie werd gesprekspartnervan de Europese Unie. Die ontwikkelde regels om de burger een rol te geven als mede-eigenaar van energievoorzieningen. En nu maar hopen dat Vlaanderen die Europese regels volwaardig invult”

Wortels in de arbeidersbeweging
Op het eind van de negentiende eeuw kwamen fabrieksarbeiders in opstand tegen de lage lonen, hoge prijzen en slechte kwaliteit van levensmiddelen. Ze begonnen samen winkeltjes. Hier verkochten ze tegen redelijke prijzen levensmiddelen aan leden. Er kwamen steeds meer van dit soort winkels. Eerst vooral lokaal, maar door fusies ontstonden ook regionale coöperaties.
In het laatste kwart van vorige eeuw verdwenen heel wat coöperaties onder invloed van het neo-liberalisme. Maar nu herleeft deze ondernemingsvorm. Het verheugt me dat Ecopower daarin een stevige rol speelt.