Breendonk. Kroniek van een vergeten kamp
Jos Vander Velpen is doctor in de rechten, advocaat aan de balie van Antwerpen en ex-voorzitter van de Liga voor Mensenrechten. Hij schreef al boeken over terrorisme, extreemrechts, mensenrechten, politie en justitie. Vandaag biedt hij Vlaanderen met ‘Breendonk. Kroniek van een vergeten Kamp’, een herwerkte uitgave van het boek ‘En wat deed mijn eigen volk? - Breendonk, een kroniek’ uit 2003, aan.
Aan de hand van archiefmateriaal, egodocumenten en talloze getuigenissen reconstrueert hij de zwarte geschiedenis van Breendonk. Zonder misplaatst sentiment of enige vorm van romantiek tekent hij een fascinerend en aangrijpend portret van een vergeten kamp.
Breendonk was officieel een ‘opvangkamp voor asociale elementen’ waar tijdens de oorlogsjaren bijna 4000 mensen (voornamelijk joden, communisten en verzetslui) werden vastgehouden. In realiteit kent het kamp echter een hels regime. Van bij hun aankomst worden gevangenen gestript van hun identiteit en moeten ze allerlei vernederingen, mishandelingen en folteringen ondergaan. Ze verrichten dwangarbeid en zijn ondervoed. Het feit dat Breendonk een relatief klein kamp is, zorgt ervoor dat de Duitse en Vlaamse bewakers en SS-mannen elke gevangene persoonlijk kennen. Verdwijnen in de massa zit er voor gevangenen niet in. Naarmate de oorlog vordert, wordt een groot deel van de gevangenen ook nog eens gedeporteerd naar onder andere Dora, Auschwitz, Buchenwald, Mauthausen en Neuengamme.
Het is onbevattelijk hoe snel mensen in staat zijn over te gaan tot excessief gewelddadig gedrag wanneer een systeem dat toelaat. Vanuit het perspectief van de slachtoffers en met veel oog voor detail loodst Vander Velpen je vlot doorheen die helse periode. Met vloeiende pen slaagt hij er in de horror en onmenselijke gebeurtenissen levendig neer te zetten. Het boek laat weinig aan de verbeelding over en neemt je vrij snel bij de strot. Als lezer word je zonder pardon geconfronteerd met de beklemmende, hopeloze en uitzichtloze toestand die de gevangenen dagelijks ervoeren in het kamp.
Zelfs 75 jaar na de bevrijding blijft Breendonk meer dan ooit een universele waarschuwing tegen grootschalige schendingen van de mensenrechten. Die waarschuwing is vandaag allesbehalve misplaatst. Want weet dat Vlaams Belang voorzitter Tom Van Grieken, zonder enige schroom, de dominantie van blank in Europa propagandeert in het publieke debat. En iets verder van huis worden homo’s, lesbiennes en transgenders door de Poolse en Hongaarse overheden hun rechten ontzegt en afgeschilderd als tweederangsburgers. Discriminatie, racisme, extreemrechts nationalisme en antisemitisme blijven dus ongegeneerd voortwoekeren, ondanks de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Zodra de overheid de mensenrechten niet respecteert, en deze zélf schendt, wordt de weg naar misdaden geplaveid. Elke humanist kan hier maar één antwoord op geven: Nie Wieder.
‘Breendonk. Kroniek van een vergeten kamp’ van Jos Vander Velpen werd uitgegeven door EPO. Je kan het boek hier kopen aan € 24,95.
