Heldere gezondheidsinfo voor jong en oud

Wanneer het gaat over onze gezondheid, moeten we soms belangrijke beslissingen nemen. Goed geïnformeerd zijn in een duidelijke taal is hier onontbeerlijk. Maar dat is niet voor iedereen zo eenvoudig.

Veel hangt af van onze ‘gezondheidsgeletterdheid’. In welke mate ben je in staat je eigen gezondheid in handen te nemen? Weet je hoe je aan de juiste informatie komt? Durf je al je vragen te stellen aan de dokter? We praten hierover met Carine Seynaeve (64), voorzitter van S-Plus in Kruisem en Sofie Steghers (23), logistiek animator bij Joetz vzw.

Kende je de term ‘gezondheidsgeletterdheid’ al?

Sofie: “Nee, ik had er nog nooit van gehoord. Maar nu ik weet wat het is, is dat inderdaad iets waarmee ik vaak in aanraking kom. Ik heb autisme, waardoor het begrijpen van moeilijke taal voor mij moeilijker is. Ik heb soms wat extra uitleg nodig.”

Carine: “Voor mij is het geen nieuwe term. Ik ben 9 jaar voorzitter geweest van het OCMW in Zingem en werd zo vaak geconfronteerd met mensen die naar de dokter waren geweest maar eigenlijk niet begrepen wat hun probleem was. Ook als kind wilde ik altijd weten wat er juist scheelde. Als de dokter tegen me zei “je hebt influenza”, zocht ik op wat dat precies was. Als je dat dan weet, is het volgens mij ook makkelijker om je aan bepaalde voorschriften te houden. Mijn interesse hierin heeft ook te maken met mijn mama. Zij had multiple sclerose, maar ze hebben dat 6 jaar lang voor haar verzwegen. Ze moest diëten volgen, medicatie nemen, maar wist niet waarom. Ik was 12 jaar als het werd vastgesteld, en 18 jaar als zij het te weten kwam. Dat heeft me enorm aangegrepen. Daarom wil ik altijd weten wat de resultaten van een onderzoek zijn. Als ik een brief van de dokter krijg, zal ik die nooit gesloten laten. Als ik word doorverwezen naar een specialist, wil ik altijd weten waarom.”

Niet alle dokters nemen evenveel tijd om vragen van patiënten te beantwoorden. Zijn jullie dokters hier alert voor?

Carine: “In mijn buurt wonen 2 dokters. De ene is een vijftiger, die met een laptop en een boek voor zich zit. Hij schrijft veel, maar zegt weinig. Daarom ga ik naar de andere, oudere dokter. Dat is iemand waarmee je kan praten. Dikwijls hebben mensen schrik om iets te vragen aan de dokter. En als je er dan met een laptop en boek zit, schrikt dat mensen nog meer af.”

Sofie: “Ik ga al heel lang bij dezelfde huisarts. Hij kent mij en ik ken hem. We hebben een band opgebouwd. Als ik iets niet begrijp, dan vraag ik het gewoon. Hij probeert het dan zo laagdrempelig mogelijk uit te leggen, met woorden en gebaren. Ik heb een hele lieve dokter, die het niet erg vindt als ik veel vragen stel.”

Carine: “Afhankelijk van het probleem, zal mijn dokter het ook op een andere manier uitleggen. Als het over mijn rug gaat, neemt hij er het skelet bij. Zo kan hij tonen wat er verkeerd is met mijn rug en wat ze zouden doen tijdens de operatie. Ook mijn kinesiste legt altijd uit wat ze doet en waarom. Dat was in het begin niet zo, dan werd er weinig gesproken. Maar intussen ga ik er al 7 jaar elke week. We kennen elkaar en praten ook over koetjes en kalfjes. Enkel over mijn gynaecoloog ben ik niet zo tevreden op dat vlak. Als ik iets vraag, zegt hij telkens dat ik me geen zorgen moet maken. Maar dat is eigenlijk geen antwoord.”

Gaan jullie soms op internet op zoek naar gezondheidsinformatie?

Sofie: “Ik denk dat jongeren in het algemeen dat wel vaak doen. Ze zoeken via Google de ziekte of symptomen op. Ik doe dat zelf erg weinig en ga liever naar de huisarts, omdat de informatie die je daar vindt, niet altijd juist is. Als ik informatie zoek over onderwerpen die te maken hebben met gezondheid, zoals gezonde voeding, diëten, beweging … dan gebruik ik wel het internet.”

Carine: “Ik zoek soms wel iets rond gezondheid op op internet, maar ik let heel goed op waar ik terecht kom. Ik zoek altijd op websites uit Nederland, omdat de informatie volgens mij daar het meest betrouwbaar is. Ik controleer op verschillende plaatsen of de informatie die ik gevonden heb hetzelfde is. Als er 2 websites hetzelfde zeggen, en het zijn websites uit Nederland, dan voel ik me al geruster.”

Niet alle ouderen zijn digitaal vaardig. Is dat de reden dat ze een risicogroep vormen wat gezondheidsgeletterdheid betreft?

Carine: “Ik zie vaak mensen met smartphones waar ontzettend veel apps opstaan. Mensen weten niet waarvoor die allemaal dienen. Ze worden gedownload zonder dat ze ooit gebruikt worden. Eigenlijk zou er een website moeten bestaan waar mensen voor alle gezondheidsinfo terecht kunnen. Een website die ook gecontroleerd wordt en waar alles heel laagdrempelig wordt uitgelegd. Vandaag is internet een echt doolhof. Als je iets intikt op Google, krijg je soms honderden websites. Daar de juiste uithalen is niet eenvoudig! Maar als je iets speciaals hebt, is het natuurlijk de taak van de dokter om jou op een eenvoudige manier uitleg te geven. Ouderen zijn vaak nog opgegroeid met een dokter die Latijnse termen gebruikte. Zij hebben nooit gevraagd wat die wilden zeggen. Ze durven dat niet altijd, omdat ze vanuit hun opvoeding geleerd hebben om veel respect te hebben voor hun dokter. Soms staan ze op 2 minuten terug buiten, met een briefje voor de apotheek. Maar wat er precies scheelt, weten ze niet.”

Kwam je hier vaak mee in aanraking als je voorzitter was van het OCMW?

Carine: “Mensen kwamen dikwijls bij mij met klachten. Ze werden doorverwezen naar een specialist, maar wisten niet waarom. Meestal bekeek ik dan de brief die ze meegekregen hadden. Vandaag wordt er zelfs niet altijd meer een brief meegegeven, vaak wordt die al via e-mail doorgestuurd. Zo heb je er geen zicht meer op en wordt het nog moeilijker voor mensen. Ook vandaag, als voorzitter van S-Plus, organiseer ik een 3-tal keer per jaar iets rond gezondheid. De leden die komen, zijn heel geïnteresseerd en stellen veel vragen. Maar op gemeentelijk vlak zouden er meer initiatieven rond gezondheid moeten zijn. In elke gemeente is er iemand voor wonen of milieu, er zou ook iemand van gezondheid moeten zijn, waar mensen terecht kunnen met vragen.”

Moet er meer aandacht zijn voor gezondheidsgeletterdheid?

Carine: “Het zou de basis moeten zijn van waaruit elke dokter vertrekt. Hij mag zijn patiënten niet ongerust maken, maar moet hen wel duidelijk uitleggen wat er scheelt. Het gebeurt al meer dan vroeger, maar nog altijd te weinig.”

Sofie: “Gezondheidsvaardigheden zouden een onderdeel van de opleiding tot dokter moeten zijn. Zodat toekomstige dokters leren hoe ze informatie duidelijk kunnen overbrengen aan mensen met een beperking, autisme of mensen van allochtone afkomst. Het is belangrijk dat mensen goed begrijpen wat hun dokter zegt, zodat ze niet met veel vragen naar huis gaan.”

Dit is een artikel uit S-Plus Mag oktober 2021. Lees hier nog meer artikels.