Geheugensteuntjes, we hebben ze nodig!
Wie heeft het nog niet meegemaakt? Je legt je sleutels weg en enige tijd later weet je niet meer waar je ze achtergelaten hebt. Of je bent in de supermarkt, maar je weet eigenlijk niet meer wat je juist wilde kopen. Vergetelheid, we worden ouder zeggen we dan bij onszelf. Maar is dat ook wel zo? Vergeten we vaker en meer omdat we ouder worden?
Het is al meer dan 25 jaar geleden dat Christel Geerts, sp.a-politica en professor aan de VUB, samen met enkele collega’s van haar departement gerontologie, een wetenschappelijk onderzoek naar geheugentraining deed. De resultaten hiervan verwerkte ze in het boek ‘Geheugensteuntjes’. “We wilden eerst en vooral senioren geruststellen en ten tweede wilden we inzage krijgen in de werking van het geheugen”, zegt Christel. “Er zijn inderdaad dingen die we vergeten, maar we mogen dat niet altijd toeschrijven aan de leeftijd. Het heeft veel meer met het gedrag en de manier van leven te maken. Iedereen vergeet wel eens waar hij bijvoorbeeld zijn sleutels heeft gelegd, maar eens je de 50 gepasseerd bent, zou zoiets plots te maken hebben met de leeftijd? Dat is wetenschappelijk gezien klinkklare onzin.”
Maar hoe komt het dan dat het vaak lijkt dat ouderen meer vergeten?
Christel: “Het lijkt of ouderen sneller vergeten, maar dat is natuurlijk relatief. Wat wel op termijn wat onder druk komt te staan, is het kortetermijngeheugen en de algemene snelheid waarmee mensen informatie kunnen opnemen. Een voorbeeld daarvan is het leren van een vreemde taal door jongeren en ouderen. Op het einde van de rit gaan beide groepen dit allebei even goed doen. Alleen kunnen jonge mensen een nachtje doorblokken en vervolgens een goed examen afleggen. Op oudere leeftijd doet men dit niet meer. Maar trage leerlingen leren uiteraard ook!”
Ik wil dat mensen hun geheugen wat liever gaan zien.
De handvaten voor het geheugen
Christel: Externe geheugensteuntjes (spiekbriefjes, de figuurlijke knoop in de zakdoek …) kunnen helpen onthouden. Deze steuntjes kunnen helpen, maar ze moeten dan wel goed gebruikt worden en men mag hier ook niet in overdrijven. Er zijn ook interne manieren die aangewend kunnen worden (ordenen en zinvol maken van informatie, verbanden leggen …), als je zaken echt wil onthouden. Als je bijvoorbeeld voorzitter bent van een S-Plusafdeling en het belangrijk vindt dat je iedereen zijn/haar naam correct kan onthouden, moet je misschien enkele interne geheugentechnieken gebruiken.”
Actief blijven helpt het geheugen
De grote boodschap naar senioren toe is vooral om actief te blijven. Puzzels en sudoku’s maken, kunnen hier ook toe bijdragen. Christel: “In onze hersenen zit ontelbaar veel informatie en hoe langer je actief blijft, hoe meer het hersensysteem geprikkeld wordt en hoe meer informatie er beschikbaar is. Soms zeg ik weleens: hoe meer er in je doos zit, hoe meer er nog bij kan. Dat is gewoon een feit: hoe meer je weet, hoe makkelijker je dingen opneemt.”
Zie je geheugen graag!
Christel hoopt dat mensen hun geheugen wat liever gaan zien en gaan beseffen wat ons geheugen een ganse dag voor ons presteert. Praten, ons met automatisme aankleden, ons in het verkeer begeven, enzovoort. Dit alles gebeurt door ons geheugen! Als dat geheugen ons één keer per dag in de steek laat, gaan we ons hier onterecht vragen bij stellen. Relativeren is dus de boodschap. Daarnaast moeten we ook eens nadenken hoe het komt dat we iets vergeten. Je komt bijvoorbeeld ’s avonds thuis van een voordracht en je partner vraagt hoe het is geweest. Je stelt vast dat je er weinig van onthouden hebt. Stel jezelf dan de vraag of het je eigenlijk wel interesseerde of ben je gewoon naar de voordracht geweest omdat je jezelf verplicht voelde? “Heb ik niet teveel zitten praten met de persoon naast mij?” of “Had ik mijn bril wel bij?” Door jezelf deze vragen te stellen, begrijp je dikwijls vanzelf waarom je je iets niet meer goed herinnert.
